...ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲೇ ಹಾಯಾಗಿ ಇದ್ದಿರಬೇಕಿತ್ತು...

'Life sucks!...' ಎನ್ನುವ ಪದಗಳು ಅಬ್ದಲ್ಲ್‌ನ ಬಾಯಿಯಿಂದ ತಮ್ಮಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾವೇ ಹೊರಬಿದ್ದವು, ತದನಂತರ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಧೀರ್ಘ ಮೌನ ನೆಲೆಸಿತ್ತು, ನಾನೇ ಕೇಳಿದೆ, 'ಹಾಗಾದ್ರೆ ಎಲ್ಲ್ ಹೋದ್ರೂ ನಮಗೆ ಸುಖಾ ಇಲ್ಲಾ ಅನ್ನು'. ಅದಕ್ಕವನ ಉತ್ತರ, 'ಹಾಗೇ ಅಂತ ಕಾಣ್ಸುತ್ತೆ...'

***

ಇದು ನನ್ನ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಹತ್ತು ವರ್ಷದ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ-ಗೆಳೆಯ ಅಬ್ದುಲ್ಲ್‌ನ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಕಳೆದ ಭಾನುವಾರದ ಮಾತುಕತೆಯ ಕೊನೆಯ ಒಂದೆರಡು ಸಾಲುಗಳು. ಅಬ್ದುಲ್ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ಹತ್ತಿರಹತ್ತಿರ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಾಗುತ್ತ ಬಂದಿರಬಹುದು, ಅವನು ಈಗ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲೇ ನೆಲೆ ಊರುವ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಿದ್ದಾನೆ, ಅಂತಹ ಒಂದು ಬದಲಾವಣೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಒಂದೊಂದೇ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಜೊತೆ ಮಾತನಾಡಿದಾಗಲೆಲ್ಲ, ಮಾತಿನ ಮೊದಲು ನಾನೂ ಅವನ ಹಾಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ದಿನ ಹೊರಡುತ್ತೇನೆ ಎನ್ನುವ ಸಂತಸ ಉಕ್ಕಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಸಂಭಾಷಣೆಯ ಕೊನೆಕೊನೆಗೆ ಅದು ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಮುಖ ಮಾಡಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ, ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಆಗಿದೆ.

***

ಮಾತಿನ ಮಧ್ಯೆ, ನಾವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದಾಗ low-profile ನಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಶುರು ಮಾಡಬೇಕು ಇಲ್ಲವೆಂದಾದರೆ ಹಲವಾರು ತೊಂದರೆಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹಲವಾರು ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತರೊಬ್ಬರು ಮದ್ರಾಸಿನ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಲೊಕೇಷನ್ನಲ್ಲಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಂತೆ, ಗೂಂಡಾಗಳು ದಿನವೂ ಅವರಿಗೆ ಮನೆಯನ್ನು ಮಾರುವಂತೆ ಹಿಂಸೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ - ಅದೂ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ. ಈ ಗೂಂಡಾಗಳು, ಅವರ ಚೇಲಾಗಳ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಸಹಿಸಲಾರದೆ ಅಲ್ಲಿ ಇರುವವರು ಹಲವಾರು ಮಂದಿ ಮನೆ-ನಿವೇಶನವನ್ನು ಅರ್ಧಕರ್ಧ ಬೆಲೆಗೆ ಮಾರಿದ್ದನ್ನು, ಈ ಗೂಂಡಾಗಳು ತಿರುಗಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಬೆಲೆಗೆ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಮಾರಿ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರಂತೆ. ವಿದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರು ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಷ್ಟಕೊಡುವವರೇ, ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸಂತಾಪ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ಒಳಗೊಳಗೆ ವಿದೇಶದಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಿದವರೆಲ್ಲ ಮಹಾ ಶ್ರೀಮಂತರು ಎನ್ನುವ ಭ್ರಮೆಗೊಳಗಾಗಿ ಕಂಡಕಂಡಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸುಲಿಗೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಬಹಳ ಜಾಗರೂಕತೆಯಿಂದಿರಬೇಕು... ಮುಂತಾಗಿ ಅವನ ಅನುಭವ, ಅವನು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದ ಹಾಗಿನವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಳೆದ ಭಾನುವಾರ ನನ್ನ ಜೊತೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡ. ಆಗಲೇ ಅನ್ನಿಸಿದ್ದು ನಮ್ಮದಲ್ಲದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇರಲಾರದೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ್ದೇ ಹೌದಾದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ದಿಢೀರನೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನೂ ಜೊತೆಯಲ್ಲೇ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿ. ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಸುಖವಾಗಿ ಉಂಡು ಮಲಗಿದಾಗ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಬರುವ 'ಊರಿಗೂ' ಅಲ್ಲಿನ ನಿಜಸ್ಥಿತಿಗೂ ಬಹಳಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರೋದಂತೂ ನಿಜ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬದುಕಿ ಜಯಿಸಬೇಕು ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಸಿದ್ಧಹಸ್ತರಾಗಿರಬೇಕು, ಯಾರು ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮೋಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಅಂತಹವರಿಂದ ಹೇಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲೇ ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕು ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ನಮ್ಮ ಸೂಕ್ಷತೆ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯೆಲ್ಲಾ ಈ ಸಣ್ಣ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೋಡುವಲ್ಲೇ ಕರಗಿಹೋಗುತ್ತವೆ.

ಜನನಿಭಿಡ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿನ ಜೇಬುಕಳ್ಳರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಎರ್ರಾಬಿರ್ರಿ ಎಲ್ಲಿ ಬೇಕಂದರಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳನ್ನೋಡಿಸೋ ಸರದಾರರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಹಾಡು ಹಗಲೇ ಸೋಗು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಕುತ್ತಿಗೆ ಕೊಯ್ಯುವವರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಅಮಾಯಕರನ್ನು ಹಿಂಸಿಸಲೆಂದೇ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನಾಯಿಕೊಡೆಗಳಂತೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೂಂಡಾ-ಪುಡಾರಿಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಬೇಕೆಂದೇ ತಪ್ಪಾಗಿ ಗಲ್ಲಾ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಹಿಂದೆ ಹಣವನ್ನು ಎಣಿಸಿಕೊಡುವ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ಯಾಷಿಯರ್ರ್‌ನಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಹತ್ತು ರೂಪಾಯ್ ಕೊಟ್ಟು ಒಂದು ಎಳೆನೀರು ಖರೀದಿ ಮಾಡಿದರೆ ಎಳನೀರನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸುವ ಮುನ್ನ ಚಿಲ್ಲರೆಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆಯೇ ಎಂದು ಎಣಿಸಿ ಹುಷಾರಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿಡುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಬಸ್‌ನಿಲ್ದಾಣ-ರೈಲ್ವೇ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸದಾ ಲಗ್ಗೇಜನ್ನು ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಸುತ್ತಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡೇ ಕಾಲ ಕಳೆಯುವಂತಹ ಅತಿ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿ ಅದನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲೇ ಖಾಯಂ ಆಗಿ ನೆಲೆಸುವ ಕನಸುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ.

***

ಭಾರತದ ಆಲೋಚನೆ, ಅದರ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೆನೆಸಿಕೊಂಡರೆ ನನ್ನಂಥ ಅನಿವಾಸಿಗೆ ಎಂದೂ ರೋಮಾಂಚನವಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿ ಬದಲಾಗಿದೆಯೇ ವಿನಾ ನಮ್ಮ ದೇಶ ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ - ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ಜೇಬುಕಳ್ಳರಿದ್ದರು, ಇಂದೂ ಇದ್ದಾರೆ, ಮುಂದೆಯೂ ಇರುತ್ತಾರೆ. ನನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಲಂಚರಹಿತ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ರಹಿತ ಬದುಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಅನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ (ಭಾರತದಲ್ಲಿನ) ಅಲ್ಲಿನ ಪರಂಪರಾನುಗತವಾದ ಒಡಂಬಡಿಕೆಗಳು ನಮ್ಮ ಬದಲಾದ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನೇ ನಾವು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನೀವು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಯ ವಸ್ತುವೊಂದನ್ನು ಕೊಂಡಿರೆಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಅಂಗಡಿಯವನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ, ನೋಡಿ ನೀವು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ ಕ್ಯಾಷ್ ಕೊಡಿ, ನಾನು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಸೇರಿಸೋದಿಲ್ಲ, ಇಲ್ಲವೆಂದಾದರೆ ನೀವು ಇಪ್ಪತ್ತು ಪರ್ಸೆಂಟ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಕೊಡಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿ. ಆಗ ನೀವೇನು ಮಾಡುತ್ತೀರಿ? ಅಂಗಡಿಯವನಿಗೆ ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರು ರೂಪಾಯಿ ಕೊಟ್ಟು ನ್ಯಾಯವಾಗಿ ರಶೀದಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೀರೋ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಇನ್ನೂರು ರೂಪಾಯಿಯ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಖುಷಿ ಪಡುತ್ತೀರೋ? ಇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಟ್ವಿಷ್ಟ್ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ - ನೀವು ಕೊಟ್ಟ ಇನ್ನೂರು ರೂಪಾಯಿ ತೆರಿಗೆ ನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಇಲ್ಲ - ಏಕೆಂದರೆ ಅಂಗಡಿಯವನು ರಾಮನ ಲೆಕ್ಕ, ಕೃಷ್ಟನ ಲೆಕ್ಕ ಎಂಬುದಾಗಿ ಎರಡೆರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರಬಹುದು, ಅಥವಾ ಅವನು ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಸೇರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ ಎಂಬುದು ನಿಜವಾದ ರಶೀದಿ ಅಲ್ಲದಿರಬಹುದು - ಅಥವಾ ಅವನ ಅಂಗಡಿಯೇ ಟ್ಯ್ಹಾಕ್ಸ್ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕಿರದಿರಬಹುದು.

ಈ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಉತ್ತರದಲ್ಲೇ ಅಡಗಿದೆ ನಮ್ಮ ನ್ಯಾಯಾನ್ಯಾಯ. ನೀವು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಕೊಡಬಹುದಾದ ಉತ್ತರ ಎಲ್ಲಾ ದೇಶದಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗದು. ನಮ್ಮೂರುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನನ್ನು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದಂತೆ ತಿರುಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಂದಿ ಹೊರದೇಶದ ನೀರು ಕುಡಿದಾಕ್ಷಣ ತಮ್ಮ ಬಾಲವನ್ನು ಕಾಲುಗಳ ನಡುವೆ ಮುದುರಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿರೂಪಣೆಗಳು ಹೊಸದೇನಲ್ಲ. ನಾವು, ಅನಿವಾಸಿಗಳು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗೆ ಇನ್ನೂರು ರೂಪಾಯಿಯ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಕೊಡಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದೇವು, ಆದರೆ ಅಲ್ಲೇ ದುಡಿದು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವ ಜನರಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ಕಟ್ಟಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಮೌಲ್ಯದ ಮುಂದೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಅಡ್ಡಿ ಆತಂಕಗಳು ಇರಬಹುದು, ಇನ್ನು ಕೆಲವರಿಗೆ ತಾವು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತೇ ಇರದಿರಬಹುದು. ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ, ಈವರೆಗೆ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ನಿವೇಶನಗಳನ್ನು ಯಾರು ಯಾರು ಇರುವ ಬೆಲೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ ನೋಂದಣಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೋ, ಹಾಗೆ ಮಾಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಲಂಚವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೋ ಅಂತಹವರೆಲ್ಲ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆಯಾ ವಿಷವರ್ತುಲದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಗಳೇ.

ಈ ಲಂಚ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಎನ್ನುವ ಆಟದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಭಾಗವಹಿಸಿದರೆ ನಮಗೆ ಯಾವಾಗ ಹಿಂದೆ ಬರಬೇಕೆನ್ನಿಸುವುದೋ ಆಗ ಹಿಂದೆ ಬರುವುದು ಕಷ್ಟ ಸಾಧ್ಯ - ರೌಡಿಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿರುವವನು ದಿಢೀರನೆ ಸಾಚಾ ಆಗಲು ನೋಡಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮವೇನಾದೀತೆಂದು ಹೆಚ್ಚಿನವರಿಗೆ ಗೊತ್ತು.

***

ಹಾಗಾದ್ರೆ, ಇಲ್ಲಿರಲಾಗದವನು ನಾನೆಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲಿ? ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗೋದಾದರೆ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತೇವೆ, ಏಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಯಾರಿಗೋಸ್ಕರ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸದ್ದನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಏನು ಸಾಧಿಸುವುದಿದೆ?

ಈ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಉತ್ತರ ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದಿನೇದಿನೇ ಕಡಿಮೆ ಆಗುವ ಡಾಲರ್ ಬೆಲೆಯಾಗಲೀ, ನೆನಪಿನ ಸುರುಳಿಗಳಿಂದ ಮರೆಯಾಗುವ ಮಿತ್ರರಾಗಲೀ, ಅಥವಾ ಕಾಲನ ವಶಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕು ದೂರವಾಗುವ ಬಂಧು ಬಳಗವಾಗಲೀ ಸಹಾಯವೇನನ್ನೂ ಮಾಡರು. ಜೊತೆಗೆ ವಿದೇಶದ 'ಸಾಚಾ' ಹವೆಯಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ವಸಂತಗಳನ್ನು ಹಾಯಾಗಿ ಕಳೆದು ದಡ್ಡು ಬಿದ್ದ ಮೈ ಮನಗಳೂ - ಒಡನೆಯೇ ಮತ್ತೆ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆಯೆಲ್ಲಾ ಎನ್ನೋ ಹೆದರಿಕೆಗೆ ಸಿಕ್ಕು - ಸಹಕರಿಸಲಾರವು.

ಬಾಬೂ ಥರ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲೇ ಹಾಯಾಗಿ ಇದ್ದಿರಬೇಕಿತ್ತು - ನಮ್ಮ ದೇಶ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಬೆಳೆದಿದೆ ಈ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಆರಾಮವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಸಹಜವಾಗಿ ಆಸ್ವಾದಿಸಿಕೊಂಡು ಅದರಲ್ಲೊಂದಾಗಬೇಕಿತ್ತು, ...we are at the wrong place at the wrong time...ಎಂದು ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಸಾರಿ ಅನ್ನಿಸೋದಂತೂ ನಿಜ.